Mustafa Kemal Atatürk, ATATÜRK'ün Bursa Gezileri ve Bursa Sevgisi

Bursalı Gençlere...

Yorulmadan beni takip edeceğinizi söylüyorsunuz.
Fakat arkadaşlar, yorulmadan ne demek?
Yorulmamak olur mu? Elbette yorulacaksınız.
Benim sizden istediğim şey yorulmamak değil,
yorulduğunuz zaman dahi durmadan yürümek,
yorulduğunuz dakikada da dinlenmeden beni takip etmektir.
Yorgunluk her insan, her mahlûk için tabii bir halettir,
fakat insanda yorgunluğu yenebilecek mânevi bir kuvvet vardır ki, işte bu kuvvet yorulanları dinlendirmeden yürütür.
Sizler, yani yeni Türkiye'nin genç evlâtları,
yorulsanız dahi beni takip edeceksiniz.

27 Mart 1933

tatürk, Kurtuluş Savaşından sonraki yaşamının büyük bölümünü Ankara ve İstanbul'da geçirdi. Ancak Bursa ve İzmir'in de özel yeri vardır O'nun dünyasında. Ulusal Bağımsızlık Savaşımı'nın utkuyla sonuçlanmasından sonra, Türk Devrimi'nin niteliğini belirleyen ilk açıklamalarını Bursa'da yaptı. Atatürk, saltanat ve hilafetin yeni Türkiye'de yerinin olamayacağını vurgulayan demeçlerinin önemli bölümünü Bursa'da verdi.

Birinci Bursa Gezisi		17 - 29 Ekim 1922
		Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı'mızın Gazi Başkomutan'ı olarak Bursa'ya ilk gelişinden kalan bir anı fotoğraf. Bursalılar bugünkü Atatürk Caddesi'nden Belediye ile Orhan Camisi arasına kıvrılan (günümüzde altgeçit ve çarşının bulunduğu yer) yolda toplanmışlar, O'nu bekliyorlar. Ne yazık ki bu fotoğrafta Gazi Mustafa Kemal Paşa görünmüyor. (Aslı Bursa Anakent Belediye Başkanı'nın odasında asılı idi.)
İkinci Bursa Gezisi		20 - 24 Ocak 1923
		TBMM Başkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın Bursa'ya ikinci gelişi sırasında İnegöl'de coşkulu bir kalabalık tarafından karşılanışı, 20 Ocak 1923. Fotoğraflarla Atatürk'ün Hayatı adlı yapıttan alındı.
Üçüncü Bursa Gezisi		31 Ağustos - 11 Eylül 1924
		Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa, üçüncü Bursa gezisinin son günü ve Bursa'nın düşman işgalinden kurtuluşunun ikinci yıldönümü olan 11 Eylül 1924'te Belediye binasının güneyinde, günümüzde Büyükşehir Belediyesi Sanat Galerisi'nin bulunduğu yerde kurulan kürsüde söylev vermek üzere hazırlanıyor.
Dördüncü Bursa Gezisi		22 Eylül - 8 Ekim 1925
		28 Eylül 1925 Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal "Hünkar (Cumhuriyet) Köşkü"nün bahçesinde şapka giymiş Bursalılar'la konuşuyor...

		Atatürk'ün 1925'teki dördüncü Bursa gezisi sırasında tanıyarak evlat edindiği Sabiha Gökçen, Türkiye'nin ilk kadın pilotu ve dünyanın ilk kadın savaş pilotu olarak eğitimim tamamladıktan sonra çıktığı bir Balkan turunun ardından uçağıyla Bursa'ya geldi. Atatürk, Türk gençlerini havacılığa özendirmeye verdiği önem dolayısıyla, Gökçen'i Bursa'daki Atıcılar meydanına inişinde bizzat karşıladı.
Beşinci Bursa Gezisi		20 Mayıs - 13 Haziran 1926
		21 Mayıs 1926 günü Bursa Belediyesi'ni ziyaret anısı. Atatürk'ün sağında, ellerini kavuşturmuş durumdaki Belediye Başkanı Yağcı Cemal Bey, ikisi arasında geride görünen Dr. Şefik Hüsnü Bey (1927'de belediye başkanı), Yağcı Cemal Bey'in sağında Avukat Tevfik Ayçan (Bursa Halkevi'nin kurucu başkanı, 1928-1930 arası belediye başkanı), Cemal Bey'le Tevfik Aycan'ın arasından geride görünen de Avukat Cemil Öz (1934-1937 arası belediye başkanı).
Altıncı Bursa Gezisi		15 Temmuz 1927
Yedinci Bursa Gezisi		1 - 9 Ekim 1927
Sekizinci Bursa Gezisi		27 Ağustos 1928
Dokuzuncu Bursa Gezisi		21 - 22 Ağustos 1929
Onuncu Bursa Gezisi		4 - 5 Ocak 1931
		Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, 5 Ocak 1931 günü Cumhuriyet Halk Fırkası binasından çıkarken. Sağında CHP Genel Sekreteri (sonra başbakan oldu) Recep Peker, solunda ise Kılıç Ali Bey. Bu bina, günümüzdeki "2 Numaralı Hükümet Konağı"nın (eski Bursa Halkevi) bulunduğu yerde idi. (Fotoğraf, merhum Nuri Erbak tarafından çekilmiştir)
Onbirinci Bursa Gezisi		7 Ağustos 1931
Onikinci Bursa Gezisi		17 - 19 Ocak 1933
Onüçüncü Bursa Gezisi		5 - 7 Şubat 1933
		Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal, 6 Şubat 1933 gecesi bu köşkte, sofrada birlikte olduklarına "Bursa gençliği ne demek? Memlekette parça parça, yer yer gençlik yoktur; Türk gençliği vardır" diye başladığı o ünlü "Bursa Nutku"nu yazdırdı.
Ondördüncü Bursa Gezisi		4 Mayıs 1934
Onbeşinci Bursa Gezisi		9 - 11 Ağustos 1934
Onaltıncı Bursa Gezisi		15 - 17 Temmuz 1935
Onyedinci Bursa Gezisi		6 - 8 Haziran 1936
Onsekizinci Bursa Gezisi		1 - 3 Şubat 1938
		l Şubat 1938... Atatürk, Bursa'da Cumhuriyet Alanı'nda karşılanıyor. Sağ üst köşede "Atatürk Anıtı", sağda Işıklar Askeri Lisesi öğrencileri, Atatürk'ün sağında Başbakan Celal Bayar, kendisiyle konuşan Bursa Valisi Şefik Soyer. (Fotoğraf altındaki tarih özgün.)